Prepoznavanje emocionalnih izraza lica i detekcija laganja

Sažetak

Inspiracija za rad i problem(i) koji se radom oslovljava(ju): Polazeći od toga da je za detekciju laganja pitanje emocija od izuzetne važnosti, u radu je prezentirano istraživanje koje se odnosi na utvrđivanje razlika u tačnosti prepoznavanja emocionalnih izraza osoba, s obzirom na to da je za djelatnost policije od posebnog značaja brza i tačna detekcija emocionalnih reakcija koje mogu ukazati na decepciju.

Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Polazeći od pretpostavke da su percepcija, apercepcija i određivanje značenja posebno egzogenih sitimulusa, veoma značajni za sporazumijevanje u socijalnoj interakciji, pa na taj način i za djelatnost odnosno postupanje policije, kao i da u pogledu navedenih postoje izražene individualne razlike, u radu je prezentirano istraživanje čiji se cilj odnosio na dobijanje odgovora na pitanja: Koliko su ispitanici uspješni u prepoznavanju emocionalnih izraza lica generalno, s obzirom na spol, s obzirom na prepoznavanje pozitivnih i negativnih emocija, kao i s obzirom na prepoznavanje pojedinačnih emocija?

Metodologija/Dizajn: U istraživanju je učestvovalo 97 ispitanika (46 muškaraca i 51 žena), studenata Kriminalističko policijske akademije u Beogradu i Medicinskog fakulteta u Novom Sadu, prosječne starosti 22 godine. Emocionalni izrazi lica koji su korišteni u istraživanju, preuzeti su iz KDEF (Karolinska Directed Emotional Faces) baze. Ukupno je korišteno 36 fotografija emocionalnih izraza lica, od čega su 18 bile fotografije žena i 18 fotografije muškaraca. Zadatak ispitanika je bio da nakon sukcesivnog prikazivanja fotografija na ekranu računara, što brže i tačnije odgovore na pitanje o kojoj se emociji radi, kao i da li je u pitanju pozitivna ili negativna emocija.

Ograničenja istraživanja/rada: Limitiranost istraživanja ogleda se u činjenici da je ono sprovedeno u eksperimentalnim uslovima, gde su ispitanici samo temeljem fotografija, odnosno slika na ekranu računara procjenjivali emocionalne izraze. Stoga se pretpostavlja da bi rezultati možda bili objektivniji, da je istraživanje sprovedeno u realnim životnim okolnostima, kao i da je bio uključen veći broj facijalnih izraza. Također, može se postaviti i pitanje motiviranosti ispitanika da ulože više ličnog napora kako bi odgovorili zahtjevima istraživanja.

Rezultati/Nalazi: Rezultati istraživanja pokazuju da je prosječna vrijednost ukupne tačnosti prepoznavanja emocionalnih izraza iznosila 84% (SD=5.93), kao i da postoje spolne razlike u prepoznavanju emocionalnih izraza u korist žena (85%) u odnosu na muškarce (82%), kojima je u prosjeku za razliku od muškaraca (SD=59.2) bilo potrebno manje vremena za realizaciju ovog zadatka (SD=51.9). Rezultati istraživanja također pokazuju da su postignuti značajno viši skorovi u tačnosti prepoznavanja negativnih izraza lica u poređenju sa pozitivnim izrazima lica (p<.001). U pogledu uspješnosti prepoznavanja pojedinačnih emocija, rezultati istraživanja pokazuju da je potpuna uspješnost (100%) postignuta u prepoznavanju emocionalnih izraza sreće i bijesa, zatim u prepoznavanju gađenja (84%) i straha (59%), dok je najmanja uspješnost postignuta u prepoznavanju iznenađenja (43%).

Generalni zaključak: U ponašanju osoba koje govore istinu ili lažu javljaju se određene promjene emocionalne ili kognitivne prirode. Kod osoba koje lažu ove se promjene dešavaju iz razloga što osoba prvo razmišlja o laganju, a zatim pokušava da laže, uslijed čega se javljaju određene emocije. Osoba koja govori istinu može pokazati emocije koje odražavaju kontekstualne faktore kao što je npr. briga o posljedicama izricanja istine, strah od nevjerovanja itd. Pravilan pristup implicira da detekcija emocionalnih reakcija treba poslužiti kao pomoć policijskim istražiteljima prilikom otkrivanja laganja i procjene verbalnog, vokalnog i neverbalnog ponašanja osobe, te da se emocije per se ne mogu uzeti kao isključivi indikatori laganja.

Opravdanost istraživanja/rada: Komunikacija u socijalnoj interakciji se osim na verbalnom (vokalnom), odvija i na neverbalnom nivou (telesna i facijalna ekspresija), zbog čega je svako istraživanje vezano za ovu oblast izuzetno značajno. Jedan od ciljeva ovog istraživanja je također i izučavanje vlastite prakse, posebno zbog činjenice da u domaćoj literaturi nema mnogo empirijskih istraživanja ovog tipa.