Oblici prevara u sistemu poreza na dodatu vrijednost

Sažetak

Podaci zemalja EU sa dugogodišnjom praksom primjene PDV-a, pokazuju da se prevare najčešće javljaju u međunarodnim transakcijama (uvozu i izvozu), u kojima učestvuju kompanije iz više zemalja članica ili iz trećih zemalja. Internacionalizacija poslovanja kompanija doprinijela je pojavi lančanih prevara koje su umanjile budžete zemalja iz kojih potiču kompanije. Naime, ove kompanije koriste različit tretman proizvoda u carinskoj i poreskoj politici zemalja u EU i izvan nje. Ovo je i razlog da se i EU uvjerila da nije dovoljno uspostaviti efikasnu kontrolu na granicama EU, nego u borbi protiv lanca krijumčarenja i prevara treba prije svega uključiti zemlje potencijalne članice, ostale zemlje u okruženju i dalje. Procjene o finansijskoj šteti uzrokovanim kažnjivim djelima na štetu budžetskih sredstava EU u posljednjih 30 godina kreću se od 1 do 20 % budžeta EU. Pored finansijske štete koja neposredno pogađa prihode ili rashode godišnjeg budžeta EU, ta vrsta kriminaliteta ugrožava funkcionisanje unutrašnjeg tržišta, odnosno privrednog sistema EU. Poremećaj tržišnih zakonitosti i tržišne politike na zajedničkom unutrašnjem tržištu ugrožava i druge politike unije pri nedostatku sredstaa za njihovo finansiranje. Politička cijena kriminaliteta na štetu izražava se gubitkom povjerenja građana u evropske ustanove, te podrivanjem ugleda i kredibiliteta EU.

I pored vrlo strogih kaznenih mjera uvedenih u EU, teško je, praktično nemoguće, iskorijeniti pojavu poreskih prevara koja ima duboke društvene korijene.

Na putu ka pripremama za članstvo u EU u tom pravcu BiH mora implementirati poreske reforme i razviti odgovarajuće institucionalne kapacitete kako bi došla u poziciju da u praksi ispuni obaveze koje će proizići iz budućeg Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju. BiH je pristupila Centralnoevropskoj zoni slobodne trgovine (CEFTA), vodi je postepenom ukidanju svih cariskih ograničenja na tržištu određenih zemalja sa potpunom liberalizacijom do 2010. godine.

Uvođenjem PDV-a BiH je ostvarila prvi važan korak ka smanjenju poreskih prevara tako da se u sadašnjoj praksi kao najčešći modaliteti prevara u sistemu PDV-a izdvajaju sljedeće:

• Prevare u oblasti prometa,
• Prevare u oblasti ulaznog poreza,Uključivanje fiktivnih firmi i kooperanata u lanac prometa,
• Fingirana dokumentacija,
• Feniks prevara.

Kako U zemljama EU, tako i u BiH, veliku ulogu imaju preventivne mjere na suzbijanju svih prevara, a naročito prevara u sistemu PDV-a, koje direktno utiču na punjenje državnog budžeta, koji je u BiH već odavno napadnut pomenutim prevarama.