Viktimizacija studenata u sajber prostoru: iskustva iz Srbije

Sažetak

Inspiracija za rad i problem koji se radom oslovljava: Život savremenog čoveka nezamisliv je bez sredstava savremene tehnologije. Pored nespornih prednosti života u eri digitalizacije, sajber prostor predstavlja ujedno i veoma rizičnu sferu mogućih zloupotreba, manipulacija i različitih oblika viktimizacije. Mladi, kao najbrojniji korisnici sredstava informacione tehnologije u najvećem su riziku kako od njihove zloupotrebe, tako i od viktimizacije u sajber prostoru.

Ciljevi rada (naučni i/ili društveni): Rad ima za cilj predstavljanje dela rezultata istraživanja viktimizacije studenata Univerziteta u Beogradu. Dobijeni rezultati mogu poslužiti kao dobra osnova za identifikovanje negativnih iskustava studenata u sajber prostoru, te osmišljavanje preventivnih strategija u cilju edukovanja studenata i eliminacije njihove sajber viktmizacije.

Metodologija/dizajn: Istraživanje je eksplorativnog karaktera, realizovano primenom kvantitativne metodologije, na uzorku od 338 studenata svih nivoa studija na fakultetima iz svih naučnih oblasti Univerziteta u Beogradu.

Ograničenja istraživanja/rada: Ograničenja istraživanja proizilaze iz ograničenje primenjenih tehnika za prikupljanje podataka. Iako nesumnjivo korisne za saznavanje tamne brojke kriminaliteta, anketa o viktimizaciji i sa samoprijavljivanjem nasilja imaju svojih nedostataka, a koji se ogledaju u nespremnosti priznavanja viktimizacije i nasilnog ponašanja, kao i subjektivnosti ispitanika (“greške” u pamćenju, različito percipiranje pitanja od strane različitih ispitanika i sl.)

Rezultati/Nalazi: Rezultati pokazuju da je većina ispitanika doživela neki oblik sajber viktimizacije, te da se u većini slučajeva radi se o višestrukoj viktimizaciji učinjenoj od strane nepoznatih osoba. Takođe, ispitanici prijavljuju i viktimizaciju partnerskim nasiljem u sajber prostoru koje se najčešće ogleda u primeni različitih kontrolnih taktika. Istraživanjem je utvrđena povezanost između viktimizacije u realnom životu i sajber prostoru, sa posebnim akcentnom na prediktorskom efektu iskustva nasilne viktimizacije.

Generalni zaključak: Može se zaključiti da su studenti u visokom riziku od sajber viktimizacije različitim pojavnim oblicima, pri čemu su najzastupljeniji oni oblici koji se tretiraju kao teža krivična dela. To ukazuje na potrebu za realizacijom obuhvatnijih istraživanja na uzorku ove kategorije mladih i osmišljavanja njima prilagođenih preventivnih strategija u cilju sprečavanja kako njihove viktimizacije, tako i ispoljavanja kriminalnih ponašanja u sajber prostoru.

Students' Experience in Cyberspace: Experiences From Serbia

The inspiration for the paper and the problem that the paper addresses: The life of a modern man is unthinkable without the use of modern technology. Additionally, to the undeniable advantages of life in the digitalization era, cyberspace also represents a very risky domain of possible abuse, manipulation and various types of victimization. Young people, as the largest users of information technology assets, are at the highest risk of their misuse and victimization in cyberspace

Aims of the paper (scientific and/or social): This paper aims at presenting a part of re-search findings which relate to the experiences of victimization of Belgrade University students in cyberspace. The results obtained can serve as a good basis for identifying characteristics of negative experiences of students in cyberspace, and planning preventive strategies aiming to eliminate students' cyber victimization.

Methodology/Design: The research is exploratory in nature, implemented using a quantitative methodology, on a sample of 338 students of all levels of study at faculties from all scientific fields of the University of Belgrade.

Research/paper limitations: The limitations of the research come from the limitations of the techniques used for data collection. Although undoubtedly, useful for finding out the dark crime figures, victimization surveys and self-report surveys have their limitations, which are reflected in the unwillingness of the respondents to admit victimization and violent behavior, as well as the subjectivity of the respondents (“mistakes” in memory, different perception of questions by different respondents etc.).

Results/Findings: The results show that more than half of the respondents had the experience of victimization in cyberspace during the studies. Mostly, it was multiple victimization committed by unknown perpetrators. Additionally, respondents reported a cyber IPV victimization, mostly manifested in a form of different control tactics. Cor-relation between victimization in real life and cyberspace, with particular emphasis on the experience of violent victimization, was also found.

General conclusion: It can be concluded that students are at high risk of different forms of cyber-victimization, with the most prevalent those forms than can be treated as serious crimes. This indicates the need for more comprehensive research on a sample of this category of young people and the development of preventive strategies adjusted to them in order to prevent their victimization and the perpetration of criminal behavior in cyberspace as well.